بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر احساس شهروندی در مناطق شهر مشهد

در جهان امروز شهروندی یکی از اساسی ترین مفاهیم در حوزه مسائل شهری تعریف می شود؛ به گونه ای که بررسی عوامل موثر بر تحقق و یا موانع عدم تحقق این مفهوم در سطوح محلی و شهری مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران امر می باشد. جوامع شهری، جهت بقای خود نیازمند حضور شهروندانی هستند که تنها به صرف حضور فیزیکی در شهر، خود را شهروند تلقَی ننمایند و با آگاهی از حقوق شهروندی و متعهَد بودن به وظایف و مسئولیت های اجتماعی خود نقش فعَال و موثری در اجتماع داشته باشند. لازمه تحقّق چنین امری تقویت احساس شهروندی افراد می باشد که به عنوان اصلی ترین مولفه در عمل به شهروندی تلقَی می شود. از دیگر سوی سرمایه اجتماعی به عنوان کلید استقرار جامعه مدنی، عاملی موثر در تقویت احساس شهروندی افراد محسوب می شود. سرمایه اجتماعی مجموعه شبکه های مشارکت اجتماعی، اعتماد و همیاری است که شکل گیری آن در جامعه زمینه های افزایش آگاهی اجتماعی و پرورش روحیه جمعی افراد را فراهم آورده و بدین ترتیب به تقویت احساس شهروندی افراد منجر می شود. هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر ابعاد ساختاری (شبکه های مشارکت اجتماعی) و شناختی (اعتماد، اطلاعات و همیاری) سرمایه اجتماعی بر احساس شهروندی افراد می باشد. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی می باشد؛ و جامعه آماری آن ساکنین مناطق 13 گانه شهر مشهد می باشد که 415 نفر آن از طریق نمونه گیری چند مرحله ای به عنون نمونه انتخاب شدند. بااستفاده از پرسش نامه، داده های مورد نیاز، جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss و amos پردازش شدند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بین سرمایه اجتماعی و احساس شهروندی در تمامی مناطق رابطه معنی دار وجود دارد. هم چنین رابطه مثبت و معنی دار بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی با احساس شهروندی افراد در تمامی مناطق 13 گانه مشهد به جز مناطق 1 و 5 تأیید شد. سرمایه اجتماعی شناختی نیز از رابطه مثبت و معنی داری با احساس شهروندی در تمامی مناطق، به جز منطقه 4 برخوردار می باشد. هم چنین نتایج دقیق نشان داد که بین متغیرهای سن، جنسیت و پایگاه اجتماعی- اقتصادیبا متغیر وابسته یعنی احساس شهروندی رابطه معنادار وجود دارد.